زیست ردیابی آلودگی هوا و خاک در منطقه اصفهان

    1- گروه کشاورزی ارگانیک، دانشگاه واخنینگن، آلمان   2- گروه خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، اصفهان، ایران     * نویسنده مسئول: Email:[email protected]       تاریخ دریافت: 16/11/89 تاریخ پذیرش: 2/9/90       چکیده   توسعه صنعت و گستردگی ترافیک شهری و برون شهری در کشورهای پیشرفته و اخیرا ً ایران، آلودگی خاک، آب و هوا را در پی داشته است. با توجه به اهمیت آلودگی محیط زیست ردیابی دائمی آلودگی هوا، خاک و آب در نواحی مبتلی به لازم است مورد توجه خاص قرار گیرد. گیاهان و جانوران به عنوان زیست ‌ ردیاب در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این تحقیق برگ درخت اقاقیا به عنوان یک‌زیست ردیاب آلودگی خاک و هوا به فلزات سنگین در شهر اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. غلظت فلزات سنگین ( Fe ، Zn ، Pb ، Cu Mn و Cd ) در خاک و برگ‌های نمونه‌‌برداری شده شسته شده و شسته نشده از سایت‌‌های چهارگانه (خوراسگان ـ خیابان هشت بهشت شرقی، محدوده کارخانه ذوب‌آهن و باغ بهادران) در دو مرحله (اواخر خرداد و شهریور) جمع‌آوری و پس از آماده کردن مقدماتی توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه نمونه‌های خاک برداشت شده از عمق صفر تا 10 سانتی‌متری سطح خاک نشان داد که میزان فلزات سنگین در سایت‌های مورد مطالعه کمتر از حدّ مجاز بوده است. غلظت فلزات سنگین در برگ‌های شسته نشده بیشتر از برگ‌های شسته شده بود و میان برگ‌های شسته شده و برگ‌های شسته نشده اختلاف معنی‌داری نشان داده شد. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد به جز در مورد روی زمان‌ نمونه‌‌برداری تاثیر معنی‌داری بر میانگین غلظت فلزات سنگین مورد مطالعه ندارد. همچنین میان فلزات سنگین برگهای شسته شده و این عناصر در خاک همبستگی معنی‌داری وجود نداشته است. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که مناطق صنعتی و پرترافیک شهری عامل اصلی آلودگی هوا به فلزات سنگین در اصفهان بوده و در این منطقه اقاقیا می‌تواند به عنوان یک زیست ردیاب مطمئن در بررسی‌های آلودگی هوا و خاک مورد استفاده قرار گیرد.   کلمات کلیدی: زیست ردیاب، درخت اقاقیا، فلزات سنگین، آلودگی هوا، آلودگی خاک، منطقه صنعتی، منطقه پر ترافیک